در پی وقوع انقلاب صنعتی در قرن هجدهم و به وجود آمدن مصالح جدید از اواسط قرن نوزدهم،به تدریج ساختمان هایی با مصالح جدید ساخته شد و در اواخر قرن نوزدهم بود که اصول اولیه مبانی معماری مدرن در آمریکا و اروپا شکل گرفت.
در واقع عوامل گوناگونی همچون خردگرایی،توسعه علم و مچنین گسترش تکنولوژی در صنعت ساختمان باعث شکل گیری سبک مدرن در معماری شد.
با گسترش تکنولوژی استفاده از فلز در ساخت ساختمان ها شروع شد و استفاده از سازه های فلزی و همچنین شیشه در ساختمان های شیکاگو و ساخت برج ایفل زمینه ای برای استفاده از مصالح جدید را فراهم کرد.
به طور کلی به آنچه بعد از قرن 18 تا قبل از شیوه پست مدرن،هنر و معماری غرب را تحت تاثیر قرار داد،دوره مدرن میگویند.
معماری مدرن نقطه عطفی در معماری غرب بود چون از معماری با نگرش تاریخی سنتی به نگاه به آینده و پیشرفت تغییر جهت داد.
از جمله معماران مشهور دوران متعالی میس ون دروهه و لوکوربوزیه بودند.لوکوربوزیه اصول 5 گانه مانند مرتفع سازی و باغ روی بام و پلان آزاد و کاربرد پنجره کشیده و نمای آزاد و استفاده از سقف کنسول را از اصول معماری مدرن میدانست.
از شیوه‌های این نوع معماری میتوان سبک بین‌المللی، آرت دکو، معماری آلی، و سبک چمنزار را نام برد.
ویژگی معماری مدرن:
معماری مدرن به کارایی و عملگرایی توجه ویژه دارد.معماری مدرن از ابزار آلاتی استفاده می کند که تا به حال به آن ها کمتر توجه شده و در این سبک سعی در پیشرفت آن دارند.معماری مدرن حالت کل گرایانه نیز دارد یعنی ساختمان با توجه به اینکه به صورت صنعتی ساخته می شوند،گستردگی و جامعیت می یابد و منحصر به شخص یا سبک خاصی نمی شوند.این سبک معماری تلاش در برطرف کردن نیازهای افراد دارد و به تزئینات، نمایش و …. تجهی ندارد.معماری مدرن در عین سادگی،نیازهای افراد را به طور تمام و کمال برطرف نماید.(نجفی،1395)
اولین ساختمان های مدرن
پل ها:
1.پل رودخانه سورن
- در کولبرو کویل انگلستان (1779-1777) توسط تامس پریچارد و آبراهام داربی
- اولین پل معلق ساخته شده در انگلستان که با مصالح مدرن مانند چدن و به صورت یکپارچه ساخته شده است.
- پل سورن دارای ۱٫۶ کیلومتر طول و ۱۳۶ متر ارتفاع دارد.
2. پل بروکلین
- در نیویورک (1883-1867) جان واشنگتن روبلینگ
- این پل در شیوه ساخت پیشتاز پل های معلق دنیا است و نمادی قوی از توسعه دنیای جدید است.
- طرح پایه های آن تلفیقی از سبک های کلاسیک و گوتیک است. ارتفاع پایه‌های پل بیش از ۹۱ متر از سطح اب می‌باشد.
- دهانه اصلی به طول ۴۸۶٬۳ متر و طول کلی ۱۸۲۵ متر و عرض ۲۶ متر
- از زمان ساخت تا سال ۱۹۰۳ طولانی‌ترین پل معلق جهان بود.
- همچنین این پل اولین پل معلق جهان با کابل‌های فولادی است.
3. پل ساندرلند
- در انگلستان (1796-1793) توسط رولاند باردن
4. پل کلیفتون
- در انگلستان (1836) توسط آیزامبارد کینگدام برونل
- دارای 214 متر دهانه. بلندترین و طولانی‌ترین پل زمان خود در جهان به شمار می‌رفت.
نمایشگاه ها:
1. نمایشگاه بین المللی قصر بلورین(کریستال پالاس)
- در هاید پارک لندن انگلستان،1851 توسط جوزف پاکستن
- بنایی از آهن و شیشه مسطح در هاید پارک لندن در انگلستان بود که برای میزبانی «نمایشگاه بزرگ در ۱۸۵۱ (۱۲۳۳ شمسی) برپا شد.
- اکثر مورخین معتقدند ساخت قصر بلورین نقطه آغاز معماری مدرن بوده است.
- یک نمایشگاه گل و گیاه است.
- اولین ساختمان با مصالح کاملا مدرن یعنی آهن و شیشه
2. نمایشگاه بین المللی
- در شهر پاریس 1889
- این نمایشگاه دو بنای مهم به نام های برج ایفل و تالار ماشین را در برمیگرفت.
برج ایفل
- به صورت نمادی از صنعت و تکنولوژی جدید و نوید دهنده شکوفایی عصر مدرن بود.
- برج تمام فولادی با ارتفاع 320 متر
- مسئولیت فنی این برج بر عهده گوستاو ایفل بود و مهندسان سازه آن امیل نوگیه و موریس کولکن و معمار آن استفان سوستر بود.
از دیگر ساختمان های این نمایشگاه تالار ماشین بود که توسط شارل دوتر و سه مهندس سازه به نام های کنتامن،پی یرون و شارتون بین سالهای 1888 و 1889 ساخته شد.
- این نمایش اخرین و جدید ترین انواع ماشین آلات و تولیدات صنعتی بود.
- دو طرف این تالار با شیشه های عظیم پوشیده شده بود.
- مصالح به کار رفته شیشه و فولاد بود،مصالح تماما مدرن
بناهای مدرن
1. کتابخانه سنت ژنوی یو
- در پاریس (1850-1842) توسط آنری لابروست
- مصالح این بنا ترکیبی از آهن و چدن و مصالح سنتی است
- دیوارهای ضخیم در تلفیق با ستون ها و تیر های آهنی،ستون های آهنی از نوع کرنتی و قوس های سقف از جنس آهن
2. کتابخانه ملی پاریس
- در پاریس (1868-1858) توسط آنری لابروست
- شاهکار معماری عصر صنعت
- تالار مطالعه آن فرم مربع شکل و با 16 ستون نمایان است
تقسیم بندی های دوران مدرن
- مدرن اولیه (مکاتب شیکاگو و فوتوریسم و شیوه آرت نئوو و آرت دکو)
- مدرن میانی(متعالی) (مکاتب باهاوس،کانستراکتویسیم،سبک ارگانیک،سبک ماشینی،سبک بین الملل،سبک مینی مالیسم اولیه)
- مدرن متاخر (شیوه تندیس گرایی و بروتالیسم و مینی مالیزم)
مکاتب موثر در پیدایش معماری مدرن
- هنر و تولیدات صنعتی انگلستان
- ورکبوند در آلمان
- نهضت هنر نو در بلژیک و سایز نقاط اروپا
- مکتب معماری وین
- نهضت هایی چون کوبیسم،فوتوریسم،کانستراکتویسم،دستیل،اکسپرسیونیسم
ورک بوند
یکی از جنبش های تاثیر گذار در شهر مونیخ آلمان که در اوایل قرن بیستم توسط کثیری از هنرمندان شکل گرفت،جنبش ورکبوند بود.این جنبش تمایلی به گذشته و بازگشت نداشت در واقع فقط خواستار اصلاح اوضاع صنعت بود.این جنبش در صدد بود تا صنعت و هنر را با یکدیگر آشتی دهد.
از اهداف این جنبش افزایش کیفیت فرآورده های صنعتی بود.ورک بوند مخالف تولید ماشینی نبود،بلکه در این صنعت به دنبال اصلاحات بود.موضوعی که ورک بوند بر آن تاکید داشت،مجهز ساختن هنرمندان به لوازم و ابزار تولید ماشینی به منظور افزایش تولیدات هنری و تضمین جایگاه آلمان”بازارهای صنعتی و عرضه صادرات” بود.
از اعضای موسس ورک بوند:
- هرمان موته سیوس
- پیتر برنز
- هنری وان ده ولد
- تئودور فیشر
بنیان گذار و موسس ورک بوند”هرمان موتسیوس” بود که معتقد بود صنعت وسیله ای است که میتواند تولیدات کالاهای هنری را توسعه ببخشد.وی همواره بر استاندارد کردن تلیدات هنری پافشاری می کرد.
اولین نمایشگاه ورک بوند در سال 1914 در شهر کلن برگزار شد.
آثار جنبش ورکبوند:
1.طرح کارخانه توربین سازی آاِک و طراحی صنعتی و لوازم خانگی شرکت AEG
- در برلین (1909-1908) توسط پیتر بهرنس
- اولین ساختمان فولادی و شیشه ای در آلمان
- شمال یک تالار اصلی ساخته شده از قوس های 3 مفصلی که ابعادشان به طرف پایه ها تدریجا کاهش میابد
- حجم بیرونی شبیه معابد باستانی است و حک شدن کلمه AEG یادآور معابد یونانی است.
طرح کارخانه کفش سازی فاگوس
- در آلمان (1914_1910) توسط والتر گریپیوس
- نمایی از شیشه و فولاد
- یک سازه ساده مکعب طویل در 3طبقه
- دیوارها عمدتا کارکرد جداکننده دارند
- پیوستگی سازه با معماری ساختمان
- حذف ستون های کنج به لیل تاکید بر جدایی قسمت های باربر از غیر باربر و دیوارهایی که هیچ نقش ایستایی ندارند و پوششی هستند.
بنای پاویون شیشه ای در نمایشگاه ورکبوند
- 1914 توسط برنوتاوت
- ایده آن از طرح میوه آناناس است
- گنبد شیشه ای که روی یک پایه بتنی قرار گرفته است
- گنبد شیشه ایی 2 لایه: لایه داخلی متشکل از منشورهای شیشه ای رنگی و لایه بیرونی متشکل از صفحات شیشه ای
کارخانه نمونه در سایت نمایشگاه ورکبوند
- در کلن 1914 توسط والترگروپیوس
- گروپیوس در صدد بود که معماری صنعتی را در یک ساختمان الگو برای طرح های آتی ساختمان صنعتی به نمایش بگذارد.
کوبیسم
کوبیسم توسط دو نقاش پابلو پیکاسو و ژرژ براک بنا نهاده شد.
آثار معماری کوبیسم:
مدرسه باهاوس
- در دساو آلمان (1933-1919) توسط والتر گروپیوس
- حجم کلی ساختمان از مکعب های مختلف تشکیل شده است که هریک از بخش های این مدرسه عملکردهای خاص خود را دارند.
بنای یادبود کارل لیبکنشت و رزا لوکزامبرگ
- در برلین 1926 توسط میس وندروهه
- کوشش برای شکستن احجام و ترکیب دوباره ی آنها
- بنا از درون با قاب های فولادی مهار شده است
- ترکیب بندی است از اسلب های مکعبی اجری که در هم درگیر شده اند
جنبش فوتوریسم (آینده نگری)
در میلان ایتالیا پیش از جنگ جهانی اول ظهور کرد.بنیان گذاران این جنبش،فیلیپو توماسو مارینتی بود.شعار اصلی این جنبش همان چیزی است که مارتینی در بیانیه این جنبش اشاره نموده است:”ما اذعان داریم که شکوه و عظمت جهان با زیبایی جدیدی غنی تر شده است،با زیبایی سرعت”
فوتوریسم ها همواره بر پویایی در مقابل ایستایی تاکید میکردند و به عدم دقت و صحت پرسپکتیو اشاره داشتند.پیشگامان این مکتب خواستار جهانی بودند که خود را با انقلاب صنعتی و ظهور تکنولوژی جدید تطبیق دهند و آنچه در گذشته بوده است را به فراموشی سپارند.
از ویژگی های نهضت فتوریسم،پویایی،حرکت،سرعت،برای تاثیر زمان در حجم و فضا را میتوان نام برد.
مهم ترین اصول فکری این جنبش:
- گسست از گذشته
- تطابق جهان با تکنولوژی و صنعت جدید
- توجه به علم و تکنولوژی و جهان آینده
- حمل و نقل سریع
- حذف تزئینات
- بلند مرتبه سازی
آثار فتوریسم
بطری در فضا می شکفد
- (1911-1912) توسط امبر توبوچونی (مجسمه ساز فوتوریسم)
- در این اثر مرز بین درون و بیرون ار بین رفته و فضا به عنوان یک شی پویا و ملموس است
- شکل بطری بسته به موقعیت ناظر تغییر میکند
طرح خانه گرادیناتا برای شهر جدید
- 1914 توسط سانت الیا
ساختار گرایی (کانستراکتیویسم)
شعار این جنبش “مرگ بر هنر،زنده باد تکنولوژی،زنده باد تکنسین های کانستراکتویست”
یکی از سبک های مهم برای تبیین اصول ساختمان های مدرن در بین دو جنگ جهانی،خاستگاه این معماری شوروی بود.بنیان گذار این جنبش ولادیمیر تاتلین بوده و در سال 1913 شکل گرفته است.هدف این سبک در واقع ساختار بود.
واژه کانستراکتویست به معنای سازندگی دو منظور این مکتب را میرساند:
- هنر ناشی از الهام درونی و ضمیر ناخودآگاه نیست که فی البداهه خلق شود بلکه باید آن را ازادانه و از سر قصد ساخت.
- تقلید از طبیعت به هیچ صورتی پذیرفتنی نیست زیرا در آن هیچ سازندگیی وجود ندارد.
مهم ترین اصول این جنبش عبارت است از:
- نمایش تکنولوژی
- نمایان کردن عملکرد سازه
- پرهیز از تزئینات
آثار جنش ساختارگرایی
طرح یادبود سومین کنگره بین المللی کمونیست
- در مسکو 1920 توسط ولادیمیر تاتلین
- اصیل ترین اثر این جنبش که هرگز اجرا نشد
- این برج قرار بود 396 متر ارتفاع داشته باشد
- تحقق آرزوی ادغام مجسمه سازی و معماری را در برداشت
- نمایش از اعتقاد سوسیالیسم بر روند تکامل تاریخ به صورتی که تاریخ خود را تکرار می کند ولی هر تکرار مرحله ای بالاتر و فراتر از مرحله قبل است
- از وسط این برج فولادی،ساختمان شیشه ای پارلمان آویزان است
طراحی باشگاه روساکوف
- در مسکو (1928-1927) توسط کنستانتین ملینکوف
- 3 سالن سخنرانی د طبقه چهارم که به طور مایل از بدنه اصلی ساختمان بیرون زده
- سقف معلق سالن های سخنرانی،مشخصه بارز آن است
پروژه جایگاه سخنرانی لنین
- در مسکو 1920 توسط ال لیسیتسکی
- یکسازه فولادی به صورت شیبدار که در راس آن یک تابلو تبلیغاتی بزرگ قرار دارد
طرح ساختمان روزنامه پراودا
- در لنینگراد سن پترزبورگ 1923 توسط الکساندر وسینن و ال لیسیتزکی
ساختمان انجمن وجوه پس انداز
- ملیا دلفیا در آمریکا توسط جورج هاو و ویلیام لسکیز